میرزا فتحعلی آخوندزاده، مقالات، گرداورنده: باقر مومنی، انتشارات آوا، 1351- ص 21-22
«کریتکا [کریتیک/نقد] بی عیب گیری و بی سرزنش و بی استهزا و بی تمسخر نوشته نمیشود... حقی که نه برسم کریتکا بلکه برسم موعظه و نصیحت مشفقانه و پدرانه نوشته شود در طبایع بشریه بعد از عادت انسان به بدکاری هرگز تاثیر نخواهد داشت بلکه طبیعت بشریه همیشه از خواندن و شنیدن مواعظ و نصایح تنفر دارد. اما طبایع بخواندن کریتکا حریص است.
بتجارب حکمای یوروپا و براهین قطعیه بثبوت رسیده است که قبایح و ذمایم را از طبیعت بشریه هیچ چیز قلع نمیکند مگر کریتکا و استهزا و تمسخر. اگر نصایح و مواعظ موثر میشد گلستان و بوستان شیخ سعدی رحمت الله من اوله الی آخره وعظ و نصیحت است. پس چرا اهل ایران در مدت ششصد سال هرگز ملتفت مواعظ و نصایح او نمیباشد؟ ظلم و جور آنا فآنا در تزاید است نه در تناقص.»
«کریتکا [کریتیک/نقد] بی عیب گیری و بی سرزنش و بی استهزا و بی تمسخر نوشته نمیشود... حقی که نه برسم کریتکا بلکه برسم موعظه و نصیحت مشفقانه و پدرانه نوشته شود در طبایع بشریه بعد از عادت انسان به بدکاری هرگز تاثیر نخواهد داشت بلکه طبیعت بشریه همیشه از خواندن و شنیدن مواعظ و نصایح تنفر دارد. اما طبایع بخواندن کریتکا حریص است.
بتجارب حکمای یوروپا و براهین قطعیه بثبوت رسیده است که قبایح و ذمایم را از طبیعت بشریه هیچ چیز قلع نمیکند مگر کریتکا و استهزا و تمسخر. اگر نصایح و مواعظ موثر میشد گلستان و بوستان شیخ سعدی رحمت الله من اوله الی آخره وعظ و نصیحت است. پس چرا اهل ایران در مدت ششصد سال هرگز ملتفت مواعظ و نصایح او نمیباشد؟ ظلم و جور آنا فآنا در تزاید است نه در تناقص.»
